A gdyby tak wyprowadzić się na drugi koniec świata, czyli 7 ciekawostek o Amazonii

#1. Amazonia mogłaby być 7. największym krajem na Ziemi

Amazoński las deszczowy zajmuje 5,5 mln kilometrów kwadratowych , cała zaś Amazonia łącznie 7 mln km kw. Rozciąga się na obszarze dziewięciu krajów, a gdyby dżungla sama utworzyła państwo, wskoczyłaby automatycznie do pierwszej dziesiątki największych pod względem powierzchni. Na terenie samego lasu deszczowego udałoby się zmieścić Polskę… niemal 18 razy, tak ogromna to przestrzeń.

Duże lasy deszczowe znajdują się również w dorzeczu Kongo oraz w Indonezji… tyle że nawet gdyby zsumować ich powierzchnię, ta nie dorównuje obszarowi zajmowanemu przez amazońską selwę.

#2. Amazońska dżungla to olbrzymie bogactwo życia

40 tysięcy gatunków roślin, 3 tysiące gatunków ryb, 1300 gatunków ptaków, setki gatunków ssaków i… nawet 2,5 miliona różnych owadów, z czego wiele czeka jeszcze na sklasyfikowanie przez naukę. Niektórzy badacze pokusili się nawet o stwierdzenie, że same tylko mrówki mogą odpowiadać za nawet do 30% łącznej masy zwierząt żyjących w dżungli.

Nie wypada zapomnieć o ludziach. Na terenie Amazonii mieszka łącznie ok. 21 milionów osób. Wśród nich znajduje się od 400 do 500 plemion indiańskich, z których – według szacunków – ok. 50 nie miało jeszcze kontaktu ze światem zewnętrznym.

#3. Wycinanie amazońskich lasów jest groźne – ale nie z tego powodu

W szkołach przez lata uczono nas, że Amazonia to „zielone płuca Ziemi”, dzięki którym mamy tlen i możemy oddychać. Oczywiście jest wiele bardzo słusznych argumentów przemawiających za tym, aby powstrzymać szalone tempo wycinki południowoamerykańskiej dżungli, ale ten związany z produkcją tlenu nie jest jednym z nich. Bo choć drzewa i inne rośliny faktycznie produkują duże ilości tlenu, to jednocześnie leśne organizmy go zużywają. Ostateczny bilans Amazonii wychodzi mniej więcej na zero.

Prawdziwe płuco Ziemi jest bardziej niebieskie niż zielone – to właśnie w oceanach, za sprawą planktonu, odbywa się od 50 do nawet 80% produkcji tlenu.

#4. Prezydent na wojnie z naturą

Jair Bolsonaro był już na wojnie z nauką, z logiką i z własnym społeczeństwem. Brazylijski prezydent z całą pewnością nie jest jednym z tych, na których rozsądek można by liczyć. Nie inaczej jest w kwestii ochrony środowiska. Odkąd w 2019 roku objął urząd prezydenta, naukowcy alarmują o „ najwyższym od 2008 roku” tempie wycinania amazońskich lasów. Bolsonaro otwarcie faworyzuje rolnictwo – między innymi uprawy soi – i przemysł wydobywczy na bezcennym przyrodniczo obszarze. Z niepowetowaną stratą dla tego ostatniego.

Oczywiście nie tylko na terenie Brazylii postępuje drastyczna wycinka. Podobne zjawisko – choć pewnie na inną nieco skalę – występuje też w innych amazońskich krajach, jak i w Afryce oraz południowo-wschodniej Azji, gdzie występują jeszcze lasy deszczowe. Badacze ostrzegają, że jeśli nic się nie zmieni, to przy obecnym tempie niszczenia wystarczy zaledwie 40-50 lat, by lasy deszczowe ostatecznie zniknęły z powierzchni Ziemi.

#5. Tam, gdzie światło nie dochodzi

Dżungla amazońska to idealne miejsce dla tych, którzy nie przepadają za nadmiarem światła. Tak naprawdę bujne życie odbywa się głównie w koronach drzew, bo tam tylko dociera światło. Dolna część jest niemal całkowicie zaciemniona, a to przez to, że przez gęstwinę u góry jest w stanie przebić się zaledwie około 1-2% promieni słonecznych.

Są też i pozytywne strony tego zjawiska – kiedy nad Amazonią się rozpada, człowiek zyskuje dodatkowe dziesięć minut na znalezienie schronienia. Tyle mniej więcej czasu potrzeba, by krople deszczu znalazły drogę wśród roślin i spłynęły na ziemię.

#6. Świat naczyń połączonych, czyli z Sahary nad Amazonię

Każdego roku z saharyjskich obszarów podrywane są dziesiątki milionów ton pyłów, które – niesione wiatrami – przemierzają ogromne odległości. Część trafia w region Karaibów, część do Amazonii. Do tej ostatniej prawie 30 mln ton rocznie, co naukowcy uznają za ilość dużą… aczkolwiek nie niebezpieczną. Choć unoszące się w powietrzu pyły obniżają jego jakość, to – gdy już z powrotem znajdą się na ziemi – mają pozytywny wpływ. To przez zawartość w pyle fosforu.

Największe ilości fosforu pochodzą z kotliny Bodele w Czadzie, w południowej części Sahary. Następnie przenoszone są ponad Atlantykiem i opadają na Amazonię, rekompensując ubytki wywoływane opadami i powodziami. Badacze podkreślają, że jest to jedna z przyczyn, dla których amazońska dżungla jest tak zielona.

#7. Rzeka, która płynęła wspak

Jaka jest najdłuższa rzeka na świecie? Choć przez długi czas pierwszeństwo w tej kategorii przypisywano Nilowi, obecnie nie ma na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi. Według nowych ustaleń, Amazonka – dotychczas na drugim miejscu – może być jeszcze dłuższa. Najwyższe szacunki mówią o 7040 km długości (wobec 6695 km Nilu). Pewne jest natomiast to, że właśnie Amazonka ma największe zasoby wodne – i że interesująca jest także pod innymi względami.

Jakiś czas temu – w 2006 roku – naukowców zdumiał fakt, że najstarsze osady znalezione zostały… powyżej miejsc, z których pochodziły. Innymi słowy – zostały przeniesione pod prąd, co z założenia przeczy logice przenoszenia materiału przez wodę. Po dłuższym główkowaniu ustalono więc, że Amazonka musiała niegdyś płynąć w przeciwnym kierunku – ze wschodu na zachód. Po uformowaniu Andów przed 100 milionami lat rzeka zmieniła jednak bieg i prowadzi tak, jak obecnie.