Zatrzymane w kadrze CCCLIII - Gość, który rozwalił KKK od środka

#1. Sir Douglas Robert Stuart Bader wsiada do swojego Spitfire'a. Fotografia wykonana w 1941 roku.

W 1928 roku Bader wstąpił do szkoły RAF jako podchorąży. 14 grudnia 1931 roku na lądowisku w Woodley Bader ćwiczył akrobacje na niskim pułapie i rozbił swojego dwupłatowca, zawadzając krańcem lewego skrzydła o ziemię. Został natychmiast przewieziony do Royal Berkshire Hospital, gdzie wybitny chirurg J. Leonard Joyce amputował mu obie nogi, jedną powyżej, a drugą poniżej kolana.
W 1932 roku, po długiej rekonwalescencji, został przeniesiony do szpitala RAF-u w Uxbridge, gdzie po otrzymaniu protez ciężko walczył, by odzyskać dawną sprawność. Z biegiem czasu jego ciężka praca przyniosła efekty, prowadził specjalnie przerobiony samochód, grał w golfa, tańczył, poznał swoją przyszłą żonę, a nawet ponownie siadł za sterami samolotu.
Wraz z narastającym napięciem w Europie w latach 1937–1939 Bader kilkakrotnie zwracał się do Ministerstwa Lotnictwa o przywrócenie do służby. Komisja wyraziła zgodę, ale zakwalifikowano go tylko do pracy w personelu naziemnym. Po wstawiennictwie jego dawnego dowódcy, generała Halahana, ponownie siadł za sterami samolotu.
W styczniu 1940 został przydzielony do 19 dywizjonu stacjonującego w Duxford niedaleko Cambridge, w wieku 29 lat był jednym z najstarszych pilotów w swojej jednostce.
Bader odniósł swoje pierwsze zwycięstwo 1 czerwca 1940 roku podczas misji eskortowania ewakuacji Dunkierki, zestrzeliwując Messerschmitta Bf 109.
28 czerwca został dowódcą 242 dywizjonu wyposażonego w Hurricane’y, który składał się głównie z Kanadyjczyków, którzy ponieśli duże straty we Francji, co negatywnie wpłynęło na ich morale
Po kapitulacji Francji, 10 lipca 1940 Luftwaffe rozpoczęło naloty nad Anglię. Bader okazał się kapitalnym dowódcą, a jego 242 dywizjon zgłosił do 12 grudnia 1940 roku aż 62 strącenia przy małych stratach własnych.
Bader został zestrzelony 9 sierpnia 1941 roku. Podczas skoku ze spadochronem zgubił jedną protezę, a druga ucierpiała podczas lądowania. Dostał się do niemieckiej niewoli, ale naziści traktowali go z dużym szacunkiem, mimo iż Douglas wielokrotnie próbował ucieczki.
Finalnie został oswobodzony przez wojska amerykańskie z obozu w Colditz 15 kwietnia 1945 roku.
Po powrocie do Anglii Bader poprowadził przelot defiladowy 300 samolotów nad Londynem w czerwcu 1945 roku. Był komendantem szkoły lotnictwa myśliwskiego, na początku 1946 roku awansował na stopień pułkownika. 21 lipca 1946 roku odszedł z RAF-u i podjął pracę w Royal Dutch Shell, gdzie pracował aż do emerytury.
Zmarł w Londynie 5 września 1982 roku.

#2. Rozprawa Horsta Fischera, 1965 rok.

W 1937 roku Horst ukończył studia medyczne na berlińskim Uniwersytecie Humboldta. W 1933 roku wstąpił do SS, a w 1937 do NSDAP. W listopadzie 1942 roku Fischer skierowany został do kompleksu obozowego Auschwitz-Birkenau, gdzie objął następnie stanowisko młodszego lekarza obozowego w Monowicach (Auschwitz III). Przebywał tam do 1944 roku. Dokonywał licznych selekcji zarówno na rampie w Birkenau, jak również chorych i niezdolnych do pracy więźniów w samym obozie, przeznaczając ich na śmierć, najczęściej w komorach gazowych Brzezinki.
Po zakończeniu wojny był tak pewny siebie, że podjął pracę pod prawdziwym nazwiskiem jako lekarz w Spreenhagen (Niemiecka Republika Demokratyczna).
11 lipca 1965 roku został aresztowany pod zarzutem zbrodni przeciw ludzkości. Jego proces przed Sądem Najwyższym Niemieckiej Republiki Demokratycznej rozpoczął się 10 marca 1966 roku, a zakończył się już 15 dni później. Były lekarz SS skazany został na karę śmierci, a wyrok przez zgilotynowanie wykonano 8 lipca 1966 roku w lipskim więzieniu.

#3. „Królowa Cierni” Olenna Tyrell (aktorka Diana Rigg) i Hannibal Lecter (Anthony Hopkins), 1972 rok.

#4. Tradycyjna rwandyjska fryzura, którą kiedyś nosili nieżonaci mężczyźni, a także niezamężne kobiety, aby wskazać potencjalnym zalotnikom, że są kawalerami i pannami i chcą zawrzeć związek małżeński, Rwanda, 1923 rok.

#5. Jeden z asów łotewskiego lotnictwa Herberts Cukurs, 1937 rok.

W młodości Cukurs był sympatykiem łotewskiej socjaldemokracji. W latach 1918–1919 walczył o niepodległość kraju. Po wojnie pozostał w armii, z której wyrzucono go w 1926 roku „za skłonności terrorystyczne”. Po rozstaniu ze służbą pracował w Rydze jako szofer, w tym okresie zainteresował się też konstruowaniem maszyn lotniczych. Między 1926 a 1934 rokiem opracował projekty i zbudował cztery samoloty, jednym z nich był C-3 z 80-konnym silnikiem pochodzącym z niszczyciela „Renault” z 1916 roku.
W 1933 roku udało mu się przelecieć z Rygi do Gambii. Lot trwał od 28 września 1933 roku do 25 maja 1934 roku. Władze Łotwy, będące pod wrażeniem wyczynu Cukursa, przywróciły go do służby w armii, w której został mianowany kapitanem.
Po powrocie do kraju wydał dwie publikacje: dziennik z podróży „Mój lot do Gambii” oraz powieść „Pomiędzy niebem a ziemią”.
W 1936 roku odbył lot do Tokio, następnie latał m.in. do Palestyny. Dzięki swojej odwadze, łamaniu kolejnych barier, stał się dla Łotyszów niemalże bohaterem narodowym.
W październiku 1941 roku Cukurs podjął współpracę z wojskami niemieckimi okupującymi Łotwę, przystępując do komanda Viktorsa Arājsa, które zajmowało się oczyszczaniem Łotwy z ludności żydowskiej. Cukurs uczestniczył w przesłuchiwaniu i katowaniu ryskich Żydów, miał swój udział w powstaniu getta w Rydze, jest również współodpowiedzialny za wymordowanie 25 tysięcy Żydów w lesie pod Rumbula.
W 1945 roku został aresztowany przez Brytyjczyków w zachodniej Europie, jednak szybko go wypuszczono. Wraz z żoną Mildą i synami Gunarsem i Herbertsem juniorem osiadł w Brazylii, gdzie otworzył szkółkę lotniczą oraz biuro podróży. Starannie ukrywał swoją wojenną przeszłość, przedstawiając się jako Brazylijczyk w drugim pokoleniu.
W 1965 roku agenci Mosadu próbowali go porwać do Izraela, jednak operacja nie udała się – 23 lutego 1965 roku Cukurs został zwabiony i zastrzelony przez agentów Mossadu w domu przy ul. Cartagena w Montevideo.

#6. Nelson Mandela wychodzi z więzienia Victor Verster, Paarl, RPA, 1990 rok.

#7. Dzieci przygotowują się do parady, by świętować sukces, jakim jest wydajna praca elektrowni w Czarnobylu, kwiecień 1986 roku.

#8. Załoga niemieckiego U-Boota wykonuje ćwiczenia gimnastyczne na pokładzie swojego okrętu podwodnego, Ocean Atlantycki, grudzień 1943 roku.

#9. Stetson Kennedy, aktywista, który przeniknął do struktur Ku Klux Klanu, pozuje w stroju KKK, 1947 rok.

W latach 40. XX wieku wstąpił pod fałszywym nazwiskiem do lokalnego oddziału Ku Klux Klanu, by zbierać informacje o strukturach, zwyczajach, celach i planach tej organizacji. Równocześnie przekazywał zebrane informacje amerykańskim mediom. Na podstawie jego doniesień jedna ze stacji radiowych nadawała satyryczne audycje o Ku Klux Klanie.
Estyma Kennedy'ego w organizacji rosła i po niedługim czasie został bliskim współpracownikiem przywódcy organizacji, dzięki czemu miał dostęp do wszystkich tajnych dokumentów Ku Klux Klanu. Znalezione przez niego dokumenty umożliwiły m.in. naliczenie organizacji kilkuset tysięcy dolarów niezapłaconych podatków, co zrujnowało ją finansowo. Szpieg wewnątrz Ku Klux Klanu był w okresie swojej działalności ścigany przez istniejące przy KKK „służby specjalne” (w których działali policjanci i agenci FBI). Nie zdołały one jednak wpaść na trop ponadprzeciętnie inteligentnego i niezwykle ostrożnego Stetsona.
Po odejściu z organizacji w latach 50. XX wieku Kennedy występował jako świadek w procesach członków KKK i publikował książki poświęcone rasizmowi na południu USA. Z powodu obowiązywania w części kraju rasistowskich przepisów i obaw związanych z ewentualnymi procesami prace te wydawano we Francji, a wydawcą był Jean-Paul Sartre. Działania Kennedy'ego walnie przyczyniły się do upadku Ku Klux Klanu.

#10. Mały, przerażony chłopiec uciekający przed zastrzykiem – szczepionką przeciwko cholerze – w obozie dla uchodźców na obrzeżach Kalkuty, Indie, 1971 rok.

#11. Arnold Schwarzenegger na planie filmu Predator, 1986 rok.

#12. „Kobieta jest twoim przyjacielem. Nie bij jej. Kochaj ją, opiekuj się nią i chroń”, RPA, początek XXI wieku.

#13. Sceneria po zamachu bombowym na Via d'Amelio, 19 lipca 1992 roku.

Zamach bombowy na via D'Amelio (wł. Strage di via D'Amelio) był atakiem terrorystycznym mafii sycylijskiej, który miał miejsce w Palermo na Sycylii we Włoszech 19 lipca 1992 roku. W zamachu śmierć poniósł Paolo Borsellino, włoski prokurator walczący z mafią oraz pięciu członków jego policyjnej eskorty. Tak zwany agenda rossa, czerwony notatnik, w którym Borsellino zwykł zapisywać szczegóły swoich śledztw i który zawsze nosił przy sobie, zniknął z miejsca po wybuchu.

#14. Hiszpańska wojna domowa, Barcelona, 1936 rok.

#15. Przedstawiciele Czerkiesów, grupy etnicznej z północno-zachodniego Kaukazu, lata 70. XIX wieku.

Do połowy XIX wieku Czerkiesi zamieszkiwali północno-zachodnią część Kaukazu, wzdłuż północno-wschodniego wybrzeża Morza Czarnego, na południe od rzeki Kubań.
W połowie XIX wieku padli ofiarą czystek etnicznych ze strony Imperium Rosyjskiego i po serii nieudanych powstań zostali usunięci ze swoich terenów.
W 1859 roku około 200 tysięcy Czerkiesów mniej lub bardziej dobrowolnie przeniosło się w głąb Rosji.
Ci, którym udało się przeżyć powstania, zostali deportowani w 1864 roku, w trudnych warunkach atmosferycznych i sanitarnych, do Turcji. Pozostała część, około 120–150 tysięcy, zostało przeniesionych „na inne tereny Rosji”.
Są rozbieżności w ocenie, ilu Czerkiesów nie przeżyło samej podróży i pobytów w obozach uchodźców. Według spisu ludności z 1897 roku Rosję zamieszkiwało tylko 217 tysięcy Czerkiesów. Wydarzenia te niekiedy nazywane są ludobójstwem Czerkiesów.

#16. Mick Jagger i Jerry Hall, 1996 rok.

#17. Fotografia wykonana przez Carla Fredrika Stormera przy użyciu ukrytego aparatu, Oslo, Norwegia, końcówka XIX wieku.

Carl Størmer zapisał się w dziejach historii głównie jako genialny fizyk i matematyk, ale w młodości wolne chwile poświęcał zupełnie innej rzeczy. Jako 19-latek pasjonował się wykonywaniem z ukrycia zdjęć znanym osobom na ulicach Oslo.
Skonstruowany aparat fotograficzny miał okrągły, płaski kształt, co pozwalało na umieszczenie go pod płaszczem lub kamizelką. Migawka wyzwalana była z kolei poprzez pociągnięcie sznurka, który fotograf przeciągnął do kieszeni spodni. Obracana szklana płyta wewnątrz konstrukcji pozwalała na naświetlenie w ten sposób 6 zdjęć.
Łącznie swoim aparatem Størmer wykonał około 500 zdjęć, które w ciekawy sposób dokumentują życie głównej ulicy XIX-wiecznego Oslo i jego prominentnych mieszkańców. Wśród sfotografowanych znajdują się m.in. znany norweski scenarzysta i reżyser Henrik Ibsen czy twórca języka nowonorweskiego Ivar Aasen.

#18. Degustatorzy koniaku Hennessy podczas pracy, 1952 rok.

#19. Położenie fundamentów pod wieżę Eiffla, Paryż, 1887 rok.

#20. Obchody 73. rocznicy Obławy Augustowskiej – Giby, 15 lipca 2018 roku.

Obława augustowska była największą zbrodnią dokonaną przez Sowietów na obywatelach polskich po zakończeniu II wojny światowej. Była to operacja wojskowa przeprowadzona między 10 a 25 lipca 1945 roku przez oddziały Armii Czerwonej, wojska NKWD oraz wydzielone oddziały Ludowego Wojska Polskiego i Urzędu Bezpieczeństwa. Miała ona na celu rozbicie i likwidację oddziałów podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego w rejonie Suwałk i Augustowa. Obława augustowska nazywana jest niekiedy „Małym Katyniem”.
Oddziały radzieckie otaczały tamtejsze wsie, aresztując ich mieszkańców podejrzanych o kontakty z partyzantką niepodległościową. Zatrzymano ponad 7 tysięcy osób, które więziono w ponad pięćdziesięciu miejscach. Sowieci utworzyli obozy filtracyjne, gdzie torturowano i przesłuchiwano zatrzymanych, przetrzymując ich skrępowanych drutem kolczastym w dołach zalanych wodą pod gołym niebem. Część z nich po przesłuchaniach wróciła do domu.Około 600 osób narodowości polskiej zostało wywiezionych w nieznanym kierunku i wszelki ślad po nich zaginął.
W sierpniu 1945 roku podobną operację antypartyzancką z udziałem Armii Czerwonej i NKWD przeprowadzono po drugiej stronie granicy, w okręgu mariampolskim na Litwie.
W listopadzie 1945 roku mieszkańcy gminy Giby wysłali do Bolesława Bieruta delegację, która miała dowiedzieć się o losach zaginionych mieszkańców. Pod koniec lat 50. dwaj posłowie, Jan Kłoczko i Adam Palczak, także próbowali zasięgnąć informacji na temat wydarzeń sprzed kilkunastu lat. Obie te inicjatywy napotkały mur nie do przebycia, a ich inicjatorów represjonowano.
Władze rosyjskie do dziś dnia podtrzymują swoje stanowisko, które przedstawiły państwu polskiemu w 1992 roku:

Potwierdzono aresztowanie podczas obławy przez organy Smiersz 3 Frontu Białoruskiego grupy 592 osób, które wspierały antyradziecko nastawioną Armię Krajową. Wymienionym obywatelom polskim nie przedstawiono zarzutów, sprawy karne nie zostały przekazane do sądów, a dalsze losy aresztowanych nie są znane.

9 lipca 2015 roku Sejm uchwalił ustawę ustanawiającą 12 lipca Dniem Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej z lipca 1945 roku.

W poprzednim odcinku

Źródła: 1, 2