Jak historia opisana przez Agathę Christie uratowała życie prawdziwej dziewczynki

19-miesięczna dziewczynka z Kataru została przyjęta do londyńskiego szpitala w ciężkim stanie. Lekarze nie mogli zdiagnozować, co jej jest, dopóki do sprawy nie wkroczyła pielęgniarka Marsha Maitland, miłośniczka powieści detektywistycznych.

Kobieta właśnie czytała powieść Agathy Christie „Tajemnica Bladego Konia” (The Pale Horse), w której szczegółowo opisano zatrucie talem, chociaż początkowo objawy przypisuje się czarnej magii. Lekarzom trudno było zdiagnozować to zatrucie: główne objawy (letarg, drętwienie, utrata pamięci, ślepota, niewyraźna mowa, ogólne osłabienie) przypominają inne choroby, w tym zapalenie mózgu, niektóre rodzaje epilepsji i zapalenie nerwu. Dlatego w przypadku zatrucia talem lekarze stawiają błędne pierwotne diagnozy: grypa lub zakażenie przewodu pokarmowego.

Kiedy byłem w Ameryce, czytałem artykuł o zatruciu talem. W pewnej fabryce zmarło wielu robotników. Ich śmierć przypisywano zdumiewająco wielu przyczynom. Wśród nich, jeśli pamiętam dobrze, był paratyfus, udar mózgu, alkoholowe zapalenie nerwów, paraliż, epilepsja, zapalenie żołądka i jelit itd. Była tam kobieta, która otruła siedem osób. Wśród diagnoz figurowały: guz mózgu, zapalenie mózgu i płatowe zapalenie płuc. O ile rozumiem, objawy tych chorób różnią się znacznie. Mogą się zaczynać biegunką lub wymiotami, może wystąpić stan odurzenia, mogą pojawić się bóle kończyn, a wtedy rozpoznaje się polineuritis, ostrą chorobę reumatyczną lub chorobę Heine-Medina - jeden pacjent został podłączony do respiratora. Czasami zdarza się przebarwienie skóry.
- Mówi pan jak encyklopedia medyczna!
- Naturalnie. Przeglądałem ją. Ale zawsze zdarza się jedno: wypadają włosy. Tal bywał czasami używany do depilacji - szczególnie u dzieci z grzybicą. Potem stwierdzono, że jest niebezpieczny. Wyjątkowo podaje się go wewnętrznie, dawkując bardzo ostrożnie, w zależności odwagi ciała chorego. Głównie używa się go jako trucizny na szczury. Nie ma smaku, jest rozpuszczalny, łatwo go kupić. Chodzi tylko o jedno: nie można podejrzewać otrucia.

Fragment powieści "Tajemnica Bladego Konia" w przekładzie Krystyny Bockenheim


Lekarze z londyńskiego szpitala początkowo postawili dziewczynce inną diagnozę, ale gdy włosy dziewczynki zaczęły wypadać, pielęgniarka zdała sobie sprawę, że objawy choroby zbiegły się z opisanymi w czytanej przez nią historii. Analiza moczu dziewczynki wykazała obecność talu. Pacjentka została wyleczona i cała i zdrowa odesłana do domu. Sprawę opisano w "British Journal of Hospital Medicine" ze specjalnymi podziękowaniami dla nieżyjącej pisarki. W przypadku dziewczynki z Kataru lekarze dowiedzieli się, że jej rodzice przy pomocy talu próbowali pozbyć się karaluchów z mieszkania.

Pisarka doskonale znała trucizny: w czasie I wojny światowej pracowała jako pielęgniarka w szpitalu, a następnie jako farmaceuta w aptece. To wpłynęło na jej powieści i opowiadania, w których opisano 83 przypadki zatruć. Dlatego Christie niejednokrotnie była oskarżana o to, że to ona "spopularyzowała" tal, podpowiadając prawdziwym przestępcom tę metodę mordu.


Siarczan talu jest bezbarwny, bez smaku, łatwo rozpuszczalny w wodzie, a jednocześnie łyżeczka substancji może być śmiertelna - to znaczy jest niemal idealną silnie toksyczną trucizną. Atomy talu są wielkością bardzo zbliżone do jonów potasu - pierwiastka niezbędnego dla organizmu człowieka. Dlatego tal nie napotyka na swojej drodze oporu, zastępuje jony potasu niezbędne człowiekowi własnymi i całkowicie wyłącza układ nerwowy.

Sole talu były tradycyjnie używane do trucia gryzoni i owadów, a pod koniec XIX wieku zaczęto wytwarzać kremy do depilacji na bazie siarczanu talu. Trucizna była też używana jako lekarstwo na grzybicę: sprzyjała wypadaniu włosów, ułatwiając leczenie.

Kiedyś uważano, że z zatrucia solami talu nie da się odratować, ale okazało się, że antidotum stanowi pigment zwany błękitem pruskim, wytworzony po raz pierwszy przez farmaceutę niemieckiego Johanna Dippela.


Kolejne słynne zatrucie talem miało miejsce 10 lat później. W 1987 roku w Gujanie 44 osoby zmarły po spożyciu mleka krów, które wcześniej zjadły trującą melasę: rośliny zostały zatrute solami talowymi, aby zlikwidować szczury trzcinowe... ale to już zupełnie inna historia.