Igrzyska olimpijskie - jak to się właściwie zaczęło

#1. Cotswold Olimpick Games

Jedne z pierwszych takich zawodów zostały utworzone prawdopodobnie w 1612 roku pod nazwą Cotswold Olimpick Games z inicjatywy angielskiego adwokata i pisarza Roberta Dovera (1575/82 – 1652) za zgodą króla Jakuba I Stuarta. Motywacją Dovera było przekonanie, że ćwiczenia fizyczne są niezbędne, by bronić królestwo oraz chęć równej rywalizacji biednych i bogatych. Pierwsze wcielenie igrzysk było rozgrywane w latach 1612-1642, kiedy to z powodu rewolucji angielskiej zaprzestano ich organizacji. Pierwsze odrodzenie zawodów miało miejsce w 1660 roku i były rozgrywane do 1852 roku, gdy tereny, na których je rozgrywano, zostały rozdzielone między okolicznych farmerów. Ostatnie odrodzenie miało miejsce w 1966 roku i od tego czasu zawody są rozgrywane corocznie w pierwszy piątek po Spring Bank Holiday. Zawody od początku istnienia rozgrywane są w naturalnym amfiteatrze znanym dzisiaj jako Dover’s Hill nieopodal Chipping Campden w hrabstwie Gloucestershire. Zawody zaplanowane na 29 maja 2020 zostały odwołane z wszystkim nam znanego powodu.


Początkowo zawody były rozgrywane m.in. w takich konkurencjach jak wyścigi konne, biegi, walka na miecze, rzut młotem kowalskim, taniec czy zapasy. Współcześnie zawodnicy rywalizują w takich konkurencjach jak… kopanie się po goleniach (shin-kicking), przeciąganie liny, dwile flonking (które w skrócie można opisać jako próbę uniknięcia oberwania mopem zamoczonym w piwie podczas tańca w okręgu, a także rozbijanie pianina.

https://www.youtube.com/watch?v=UBamCWdx6gI

#2. Wenlock Olympian Games

Kolejne zawody zbliżone do współczesnych igrzysk zostały po raz pierwszy rozegrane w październiku 1850 roku w małym miasteczku Much Wenlock w hrabstwie Shropshire w Anglii. Twórcą Wenlock Olympian Games został dr William Peny Brookes (1809-1895), angielski chirurg, botanik i pedagog.

W inauguracyjnych zawodach w dniach 22-23 października 1850 zawodnicy rywalizowali m.in. w biegach, piłce nożnej, wyścigu na bicyklach, krykiecie oraz quoits (rzut pierścieniem na odległość w celu trafienia w kolec lub najbliżej niego).


Wczesne edycje zawodów zawierały także takie konkurencje jak wyścigi taczek na ślepo czy też „wyścig starszych kobiet”, w których nagrodą był funt herbaty.


Zawody w 1890 roku były wizytowane przez barona de Coubertina, na którym wywarły one ogromne wrażenie i zainspirowały go do stworzenia Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego i rozegrania igrzysk olimpijskich, jakie znamy dzisiaj. William Peny Brookes został w 1894 roku mianowany honorowym członkiem MKOl na kongresie w Sorbonie, w którym nie mógł wziąć udziału z powodu stanu zdrowia. Twórca Wenlock Olympian Games zmarł w 1895 roku, niespełna 4 miesiące przed rozegraniem pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich w Atenach, znanych jako Igrzyska I Olimpiady.

Na cześć zawodów jedna z maskotek igrzysk w Londynie 2012 otrzymała imię Wenlock.


Po śmierci Williama Peny'ego Brookesa Wenlock Olympian Games odbywały się sporadycznie, a znaczące odrodzenia miały miejsce w 1950 i 1977 roku. Od końca lat 70. igrzyska odbywają się corocznie, a w programie znajdują się (inaczej niż w przypadku Cotswold Games) współczesne dyscypliny sportowe. Od 2011 roku prezesem Wenlock Oympian Society został mistrz olimpijski w trójskoku Jonathan Edwards. 134 igrzyska w Wenlock w 2020 roku także zostały odwołane z powodu pandemii koronawirusa.

#3. Zappas Olympics

Ostatnimi zawodami, które uważa się za prekursorów współczesnych igrzysk olimpijskich była Olimpiada Zappasa. Zawody sportowe zorganizowane zostały po raz pierwszy w 1859 roku przez Evangelosa Zappasa (1800-1865), greckiego patriotę, filantropa i biznesmena, który większość życia spędził w Rumunii.


Evangelos Zappas, wówczas jeden z najbogatszych ludzi zachodniej Europy, nie tylko zorganizował zawody, ale także sam sfinansował nagrody dla zwycięzców, sponsorował tworzenie niezbędnej infrastruktury, a także ufundował renowację Stadionu Panateńskiego, na którym rozgrywano igrzyska w 1896 i 2004 roku oraz Olimpiadę Letnią 1906.


Mimo że pierwsze próby zorganizowania zawodów sportowych miały miejsce już w 1835 roku (za zgodą króla Ottona I), to dopiero 21 lat później po zaangażowaniu Zappasa udało się rozpocząć przygotowania do rozegrania igrzysk, mimo sprzeciwów części greckich polityków, którzy uważali, że zorganizowanie zawodów sportowych to cofanie się do czasów archaicznych. Ostatecznie igrzyska zostały rozegrane 15 listopada 1859 roku na placu Ludwika I (obecnie plac Koumoundourou) w Atenach, ponieważ remont Stadionu Panateńskiego nie był jeszcze zakończony. Zawody były zamknięte i prawo udziału mieli jedynie zawodnicy mówiący po grecku, którzy rywalizowali w takich dyscyplinach jak biegi, rzut dyskiem, rzut oszczepem do celu, zapasy, skoki i wspinaczka po maszcie. Wspomniany wcześniej William Penny Brookes wysłał 10 funtów, które miały zostać wręczone jako nagroda dla najlepszego biegacza na najdłuższym dystansie. Była to najwyższa nagroda oferowana podczas zawodów, a otrzymał ją Petros Velissarios ze Smyrny (dzisiejszy Izmir).

Evangelos Zappas planował sponsorować kolejne igrzyska, jednak zmarł w 1865 roku, przeznaczając swoją fortunę na dalsze tworzenie infrastruktury sportowej oraz rozegranie kolejnych zawodów. Dopilnować woli Zappasa miał jego kuzyn Konstantinos (1814-1892), który był szefem komitetu zwanego Komisją Zappasa. Kolejne zawody zostały rozegrane w listopadzie 1870 roku, a wzięło w nich udział 31 zawodników, którzy zostali zakwalifikowani po odbyciu opłaconego z góry trzymiesięcznego treningu. Zawody na odnowionym Stadionie Panateńskim obserwowało według źródeł 20-25 tysięcy kibiców. Nagrody wręczał sam król Jerzy I, a same zawody zostały uznane za wielki sukces.
Kolejne igrzyska rozegrano 5 lat później, a głównym organizatorem był dyrektor Publicznego Gimnazjum Ioannis Fokianos. Także w tym czasie położono podwaliny pod Zappeion, nazwany tak na cześć Evengelosa i Konstantinosa. Kontrowersyjną decyzją było wykluczenie z zawodów wszystkich poza studentami uniwersytetów. Wszyscy wybrani zawodnicy odbywali treningi w Gimnazjum w Atenach. Zawody nie okazały się zbyt udane, ponieważ stadion nie był w stanie pomieścić wszystkich chętnych, którzy w końcu wdarli się na arenę. Fokianos został oskarżony o złe przygotowanie zawodów i zrezygnował z organizacji kolejnych igrzysk.


Ostatnie zawody zostały zorganizowane po długiej przerwie w latach 1888-89, a organizatorem został ponowie Fokianos. Tym razem ze względu na spór między greckim rządem a krewnymi Zappasa, dotyczący zarządzania pieniędzmi pozostawionymi przez Evangelosa, w organizację nie włączyła się Komisja Zappasa. Rząd grecki z funduszy pozostawionych przez Zappasa stworzył Gymasterion w 1878 roku i ukończył budowę Zappeionu w 1888. W zawodach rozegranych ostatecznie 30 kwietnia 1889 wzięło udział 30 zawodników.

W 1890 roku przez księcia Konstantyna i ministra Stephanosa Dragoumisa podpisany został królewski dekret informujący o przywróceniu Olimpiady Zappasa w czteroletnim interwale, licząc od roku 1888. Zawody zaplanowane na 1892 rok ostatecznie jednak nie odbyły się z powodu braku funduszy.

#4. Odrodzenie igrzysk

18 czerwca 1894 roku odbył się kongres w Sorbonie, na którym baron Pierre de Coubertin zaprezentował swoje plany odrodzenia igrzysk olimpijskich przed przedstawicielami związków sportowych z 11 państw. Po akceptacji pomysłu przez kongres pozostało wybrać datę i gospodarza I Igrzysk Olimpijskich. Sam de Coubertin optował za zorganizowaniem zawodów w 1900 roku równolegle do Wystawy Światowej w Paryżu, jednak kongres obawiał się, że sześcioletni okres oczekiwania na rozegranie igrzysk obniży społeczne zainteresowanie zawodami i optował za organizacją w 1896 roku. Nie wiadomo, jak dokładnie wypłynęła kandydatura Aten, ponieważ ze strony uczestników miała padać propozycja rozegrania igrzysk w Londynie, co jednak zostało odrzucone przez Francuza. Po dyskusji de Coubertina z Demetriusem Vikelasem, który był przedstawicielem greckiego związku, baron zaproponował Ateny. Vikelas oficjalnie zaproponował kandydaturę Aten 23 czerwca i została ona jednogłośnie poparta przez wszystkich przedstawicieli obecnych na kongresie. Grek został także pierwszym szefem nowo utworzonego Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego.


Same igrzyska w Atenach zostały rozegrane w dniach 6-15 kwietnia 1896 i okazały się ogromnym sukcesem, ale może o tym kiedy indziej…

Źródła: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7